1.PEIXE
Composición resultado da versión e reinterpretación de dous temas tradicionais. O primeiro cantar, a variación dunha fermosa xitanxáfora que, durante o confinamento do 2020, deprendín do meu amigo Moncho Borrajo quen á súa vez, sendo neno sentíallo cantar á súa nai Dina, natural do concello de Baños de Molgas e ao seu pai Ramón, nacido no concello de Maceda. O seguinte é unha recreación e recomposición personal a partir da versión dun agarrado que a A.C. Xacarandaina, dirixida polo mestre Henrique Peón, recuperou no concello de Malpica de Bergantiños.
Colaboran neste tema dous grades amigos: Pablo Doval coa súa Tuba, músico lalinense de Liño do Cuco e meu grande amigo Fran Lucas coa Arpa de boca, recoñecido percusionista do grupo ‘COETUS’
O resto que podería contar, non o podo contar aquí… dá nome a todo o disco… interpretade vos mesmos, que a letra cóllese á primeira!!
A `Minhoto´
Meu amigo, o artista vigués, Moncho Borrajo Domarco.
Eu ben vin ó Peixe, lereixe
Na batelada, larada
Cunha rapeta, lereta
Aprendendo a pescador
Ai! Minhoto, se te eu non vexo Ai!, canta door
Eu ben vin ó Peixe, lereixe
Brila-la prata, larata
Coa barredoura, leroura
Aprendendo a pescador
Eu ben vin ó Peixe, lereixe
Nunha enxurrada, larada
Cun alxerife, Lerife
Aprendendo a pescador
Ai! Minhoto, se te eu non vexo Ai!, canta door
Eu ben vin o Peixe, lereixe
Move-lo rabo, larabo
Coa caniveta, lereta
Aprendendo a pescador
Atirei unha laranxa
Nacida dun limoeiro
Se o xogho non for enghano
Corre Pertughal enteiro
Foi prender naquela puza
Foi o Caldo que o apurou
Parido no mes de aghosto
E coa seca non medrou
E se non for, e de non ser, e que non fora
Ghalo de río, Peis de curral
E se non dar, e de non der, que non mo dera
Crista mollada, raspa a secar
Ai la la la
Non vos din en reparar-e
Nas falas que leva o vento
Pensar que contigo soio
Tiña de pasa-lo tempo
Cantante de capoeiro
Minhoto, galo galán
Pre quen turra e máis non quere
Tenche meu pai moito pan
E se non for, e de non ser, e que non fora
Ghalo de río, Peis de curral
E se non dar, e de non der, que non mo dera
Crista mollada, raspa a secar
Ai la la la…
Eu ben vin ó Peixe lereixe
Na Pedra Bela, lerela
Co seu trasmallo, carallo!!!
Deprendendo a pescador
Ai! Minhoto, se te eu non vexo Ai!, canta door
Eu ben vin ó Peixe, lereixe
Tira-la cana, larana
Coa súa fisgha, lirisgha
Deprendendo a pescador
Haiche ben troitas de monte
Pitos cairos de ribeira
Aghora aquence os joelhos
Nas muxicas da lareira
A vida desta maquía
No inferno ha considerar
Moito viraron as penas
Moito máis tein de virar
E se non for, e de non ser, e que non fora
Ghalo de río, Peis de curral
E se non dar, e de non der, que non mo dera
Crista mollada, raspa a secar
Eu ben vin ó Peixe, lereixe
Na batelada, larada
Na Pedra Bela, lerela
Co seu trasmallo, carallo!
Ca súa fisgha, lirisgha
Deprendendo a pescador
…………
Ai! Minhoto, se te eu non vexo Ai!, canta door
2. COSTA DA VIDA
Arranxo de dous temas tradicionais recuperados na parroquia de Arcos, no Concello coruñés de Mazaricos. En concreto dous tons de xota propios das aldeas de Cabanude e Xián sitas as dúas na cara interior do senlleiro monte `O Pindo´, aló onde o río Xallas derrama no mar a xeito de espectacular fervenza.
O tema nútrese dalgunha cantiga tradicional e moitas outras da miña autoría para expresar o desacougo ao andar á procura do reencontro cun mundo xa extinto. Fala das saudades dun xeito de vida onde as casas non tiñan fechaduras, onde a solidaridade e o mancomún eran unha relixión e o equilibrio do ser humano coa Nai Natureza, unha necesaria filosofía. Costa da vida é o andar á procura dun amor que nunca ha de voltar, alo menos do xeito que un o garda no seu imaxinario. Desacougado e anexo a un mundo xa esquecido, sen ser quen de aceptar o seu propio pasamento.
Todos me din que bo é
Todos me din que me case
Pero non me din con quen…
Eu casar me casaría
Se a vida de casadiño
Fora a do primeiro día
Eu casar ben me casaba
Se a vida de casadiño
Fora quedar como estaba
Andando a costa da vida
Pra terra de moito pan
Os fornos non teñen leña
Crían silvas polo vran
Pra terra de moito viño
Os culeiros tan rachados
Os laghares tan caídos
Fun á ribeira á procura
Todos me din que bo é
Todos me din que me case
Pero non me din con quen…
Pra terra de de labradíos
espigheiro, silva verde
Polas estrughas proído
Pra terra de apañadores
Castiñeiros sen candea
Sen vara os vareadores
Fun á montaña á procura
Pra terra de fiadeiros
Non hai liño con baghaña
Peiteada polos restrelos
Pra terra de moito sal
As ghamelas amarradas
E as oitras moito mal
Eu fun ao mar á procura
Todos me din que bo é
Todos me din que me case
Pero non me din con quen…
Como un paxaro sen pena
Así é como eu me sinto
Perdidiño pola terra
Como unha pena sen ave
Así é como eu me sinto
Perdidiño polo aire
Andando a costa da vida
Todos me din que bo é
Todos me din que me case
Pero non me din con quen…
Veciño da parroquia de Arcos, Mazaricos.
3. CHIQUIS CHAQUES
Tons recollidos de dous Chiquis-chaques da man das veciñas da parroquia de Gargamala, en concreto, dos barrios de Mourelle e Boente. Destas dúas rumbas, propias do repertorio das fiadas e seráns, resulta este tema.
A súa letra metafórica, tirada de cantigas tradicionais e outras de creación propia, pretenden unha reflexión sobre que elementos deberiamos conservar e cales deberiamos rexeitar das nosas antigas culturas.
Dentro das normas sociais de cada tribu, sexa cal for, cada membro cumpre unha función determinada e é integrado, protexido e aceptado polo mero feito de ser parte da mesma. Iso si, sempre que acepte a pé feito todas e cada unha das normas desa tribu en concreto. De non ser así poden acontecer, alo menos, dúas vías: a máis tráxica é a dereita expulsión, despoxe e exilio. A outra, aparentemente menos agresiva pero moitísimo máis cruel, parte da falsa tolerancia e eterno perdón que leva a esa tribu a sentirse en paz coas súas deidades por ter aceptado tal desviación. Iso si, non fagas máis ruído porfa e, como penitencia, paga relixiosa e indefinidamente esa débeda para cos teus por tan piadosa clemencia.
As diferentes pasamos media vida adaptándonos, modificando condutas na contra da nosa natureza e outra media tratando de entender a ese novo ser que vive en nós pero que non somos quen de recoñecer.
De todo se aprende, si, pero falta non che me facía.
Un lugho, oiga!!
Serán a cargo das veciñas da parroquia de Gargamala, Mondariz.
Miña Nai por me casar-e
Ofreceume canto tiña
Aghora que me casei-e
Paghoume cunha sardiña
Miña Nai por me casar-e
Ofreceume tres ovellas
Unha cegha e outra xorda
E outra que non tiña orellas
Miña Nai por me casar-e
Ofreceume bois e vacas
Aghora que me casei-e
Paghoume cunhas abarcas
Miña Nai por me casar-e
Ofreceume sete cuncas
Aghora que me casei-e
Nunca chas vin todas xuntas
Miña Nai por me casar-e
Ofreceume unha moenda
Aghora que me casei-e
Nin ma dou nin se lle espera
Miña Nai por me casar-e
Ofreceume dúas landras
Aghora que me casei-e
Nin mas deu nin se lle agharda
Raices da miña banda
Habedes de perdonar-e
Teño unha falta na i-alma
Non a podedes contar-e
4. ANIMAL
Das terras galegas do wolframg saen estes tres cantares que xuntos conforman unha composición final de muiñeiras recompiladas en Carcacía (Padrón), Magán (A Estrada) e A Casiña (Cuntis). Con este enérxico encofrado, desexo provocar a sensación, con determinación e vehemencia, desa deriva autodestrutiva que temos os seres humanos condenándonos a un existir asulagado de estrés e inconformismo, da ansia e présa por chegar canto antes a un lugar final nunca acadado.
Eu tamén disfracei a agonía desa busca con máis procura vestida de éxito e posición. Convencéronme e deixeime convencer de que é esta lei e esta estratexia o elemento imprescindible para acadar unha inalcanzable paz e felicidade. Fun torpe, nin fun a modo nin voltei de vagar. Esquecín, mesmo nunca me deprenderon, ou coido que non quixen aprender, a vía da pracenteira degustación de cada pequeno intre que nos erosiona, envellece e que á vez nos embelece. Obviei a observación atenta de cada un dos lugares que me terían feito vibrar. Abandonei persoas que me acompañaron en cada pequeno carreiro desta andaina por un enganoso `ben maior´. Vivín intenso e tremendamente veloz, a chimpos, perdendo ben pouco tempo en migallas. Non foi de todo perdido, mais tampouco o invertín.
Pero chega ese momento no que a vida que berraba `arre´, tira da corre e ordena `Xó´. Entón xa non hai outra; mellor sería peor. Agochei a testa perdido e cando abrin os ollos vin cousa que nunca vira. Aí, ao meu pé. Aos poucos mudei a ollada cara a todas as cousas do meu arredor. Sentín volver nacer, xa maior, noutro mundo diferente. Sopesei e reflexionei, e apalpei cada pequeno detalle que me rodeaba… Caín na conta de que non somos nós quen se achega a esa terra prometida senon que é ese lugar último o que chega a nós a modo de ubicación eterna, previo paso pola inevitable morte.
E a mín, sinceramente, agora mesmo cólleme fatal de tempo…
…tomei decisións, movín ficha…
E aparecéstedes vós, meus anxos.
Participan neste tema tres grandísimas voces dos meus amigos e excompañeiros dos Pandereteiros da ‘ACF O Fiadeiro’: Diego Cabaleiro, Diego Calviño e Iván Blanco.
A Adrao Casal e Artur Puga
Carmen Dios, Balbina Ojea e Elisa Dios. Veciñas de San Pedro de Carcacía, Padrón.
Inda aghora reparei-e
Quen andaba no torreiro
Anda caravel e rosa
Anda o ramalliño enteiro
Ai la lala…
Excusabas doutro par-e
Pra beila-la muiñeira
No teu lar non ch´ha faltar-e
Unha vida beiladeira
Ai la lala…
Andei d´arriba pra baixo
Movendo o paparrucheiro
Na miña casiña tiña
Quen me a mín leve ao turreiro
Ai la lala…
Pra vida de beilador-e
Excusabas máis parellas
No teu lar non ch´ha faltar-e
Pra beila-la muiñeira
Ai la lala…
Daquí onde tou ben vexo
Dous Muíños a moer-e
Un anda i-outro desanda
Así fai o ben querer-e
Daqui onde tou ben vexo
Follas do Verde Loureiro
Tamén vexo Dúas Prendas
Valor de moito diñeiro
Era de nogal, era de nogal o santo, era de nogal, por eso pesaba tanto… animal
E como son ghaiteiriño
O quefacer polo vran-e
Todos sachando no millo
Eu coa ghaita na man-e
Ai la lala…
Chisquiño tabas descalso
Chisquiño porque querías
A casa dos sapateiros
Chisquiño ben a sabías
Ai la lala…
Como ghaiteiriño son-e
O quefacer polo inverno
Todos a esfolla-lo millo
Eu coas mans no punteiro
Ai la lala…
Chisquiño descalso tabas
Chisquiño por porfiar-e
A casa dos sapateiros
Tíñala da túa man-e
Ai la lala…
Daquí onde tou ben vexo
Dous Muíños a moer-e
Un anda i-outro desanda
Así fai o ben querer-e
Daqui onde tou ben vexo
Follas do Verde Loureiro
Tamén vexo Dúas Prendas
Valor de moito diñeiro
Era de nogal, era de nogal o santo, era de nogal, por eso pesaba tanto… animal
Non din en caír na conta
Xa Caín e cairei-e
De ter caído máis antes
Non amaba a quen amei-e
Ai la lala…
Andiveche a sementar-e
Montes pradíos e veighas
A augha das sete fontes
Nasía na túa eira
Ai la lala…
Dixen cantighas e coplas
A quen me non meresía
Moitas máis lle hei de cantar-e
Ás prendas da miña vida
Ai la lala…
Andiveche a sementar-e
Mpntes veighas e pradíos
A augha das sete fontes
Nase no teu labradío
Ai la lala…
Daquí onde tou ben vexo
Dous Muíños a moer-e
Un anda i-outro desanda
Así fai o ben querer-e
Daqui onde tou ben vexo
Follas do Verde Loureiro
Tamén vexo Dúas Prendas
Valor de moito diñeiro
Era de nogal, era de nogal o santo, era de nogal, por eso pesaba tanto… animal
5. CARACOLES
Dunha desas persoas especiais, sabias, bondadosas e xenerosas, humilde de sangue e de corazón, a miña eterna amiga Concha de Luneda, sae unha fermosa xota na que me inspirei para facer este tema. Ela foino todo: labrega, menciñeira, artesá, traballadora e empresaria dunha pousada onde aos galegos emigrados en Cataluña nunca lles faltou prato nin cama. Si, aló emigrou co posto, aló deprendeu a ler e, dende que o fixo, devorou milleiros de libros. Aló aprendeu a fala catalá, língua que dominaba á perfección, e cando tivo tanta riqueza que non tiña un peso, voltou á súa terra para ser ela mesma e compartir con adicación e cariño toda a súa fortuna, a súa bondade, o seu saber e a súa branca alma.
Coidounos, agasallounos, ensinounos, acolleunos e pasou os seus últimos tempos acompañando, aloumiñando e axudando a aqueles veciños que estaban sós, necesitados, abandonados e impedidos nos últimos días das súas vidas. Gostaba tamén da mocedade, de ir aos seráns, de viaxar e expoñerse con maxistral arte diante do público dos grandes escenarios onde exhibiu ese don especial e marabilloso de troveira e improvisadora. Deixaba que o silencio fose perfecta compaña da súa incrible voz preñada de sentimento.
E con todo iso, dábanche por tola! Vaia, pois, unha tolura chea de verdades, porque Concha, eu quero ser tolo coma ti.
Grazas sempre, GRAZAS!!!
E que dicir de Aida Tarrío, unha das Tanxugueira, formada no Grupo Tahume de Olveira (Ribeira), miña boa amiga e compañeira en ENTRESOÑOS, espectáculo da compañía do meu máis que irmán `Fran Sieira Compañía de Danza´. Participan neste tema Fran Lucas, desta volta tanxendo un Bendir e a miña grande amiga Úrsula Rial coa súa marabillosa Requinta..
Simplemente, escoitádea!!!!
Concha de Luneda no teatro García Barbón de Vigo na V gala ‘Esta noite hai unha fía’ celebrada no 2006.
Ai! tate aquí Pepe, non marches
Ai! Que imos face-lo ghisado
Ai! Con ghrilos da borralleira
Ai! Caracoles do valado
Ai!, almorcei en cas fo cura
Ai! Inda hei volver a xantar-e
Ai! Se non me arrimo a quen ten-e
Ai! Quen non ten que me ha de dar-e
Caracoles con coles es mi comida
Una caracolera me dió la vida
Me dió la vida, me dió la muerte
Caracoles con coles, comida fuerte
Ai! O corazón dunha pulgha
Ai! Quen o soubera ghisar-e
Ai! Daba xantar e merenda
Ai! A cea para cear-e
Ai a lendia mailo piollo
Ai! Andan na herba a seghar-e
Ai! Volaí vai o gharrapato
Ai! Dirriado co xantar-e
Caracoles con coles es mi comida
Una caracolera me dió la vida
Me dió la vida, me dió la muerte
Caracoles con coles, comida fuerte
Ai os cabaliños do demo
Ai! Cando vao aos gharabullos
Ai! Asubíanlle os laghartos
Ai! Polos furados dos muros
Ai unha manada de ratos
Ai! Todos xuntos nun faiado
Ai! A rezarlle a San Antonio
Ai! Que os case de contado
Caracoles con coles es mi comida
Una caracolera me dió la vida
Me dió la vida, me dió la muerte
Caracoles con coles, comida fuerte
Ai! Se ti vira-lo que eu vin-e
Ai! Quedabas abaneando
Ai! Unha cadela con pitos
Ai! Unha ghaliña ladrando
Ai! Dende que che son nacido/a
Ai! Na miña vida tal vin-e
!Ai unha cabra cunha roca
Ai! Un castrón cun violin-e
Caracoles con coles es mi comida
Una caracolera me dió la vida
Me dió la vida, me dió la muerte
Caracoles con coles, comida fuerte
Hei de cantar acó enrriba
Pora que sintan aló en medio
Pra que digha meu irmán:
meu irmán non ten remedio
Ai la la…
Hei de cantar aló en baixo
Pra que sintan aló enrriba
Pra que digha miña Nai:
Esta é a súa filla
Ai la la…
Hei de cantar e bailar-e
Ata que me leve a morte
Que o diñeiro do meu amo
Non se Ghaña nesta sorte
Ai la la…
Non se Ghaña nesta sorte
Do meu amo, seu diñeiro
Teña folgho miña voz
Teña sal o meu saleiro
Ai la la…
6. LA PLATA
A certas idades un repara en que todo feito pasado, aconteceu, se cadra, hai un par de anos. Pois, madia leva, que fará un par de anos nunha fermmosa fin de semana en Sanabria, paseando as rúas de Puebla, sentín panderetas. Obvio que seguín aquel son, como can de presa no seu rastrexo. E aló estaba Pepa engaiolando a un grupo de sorrintes veciñas que derramaban felicidade entre cantares populares. Xa non houbo visita monumental esa tarde senón conexión, intercambio de cantares e, como suporedes, perfecta algarabía.
Pepa Calvo Núñez, natural de Zamora e compoñente nos seus inicios daquel impresionante Grupo Etnográfico “Bajo Duero”, foi despois xunto cos recoñecidos Edelio González (seu home), Paco Pedrón (seu grande amigo) e Alberto Jambrina (o arranxista e non menos amigo) que conformaron o grupo “Habas Verdes”, facendo un labor impagable no eido da recuperación e transmisión do legado musical. Pepa, mestra de cantares populares na Escuela de Sanabria del Consorcio de Zamora, aprendeume un cantar de Aliste coa súa pandereta, cantar que inclúo neste tema e polo que lle estou moito máis que agradecido.
Completo esta miña versión e revisión, cun estribillo dun Charro tamén alistano moi popular que, xa o mestre e icono da música tradicional peninsular D. Eliseo Parra, tivo a ben versionar no seu exitoso tema “La llave de la alegría”.
E din en lle chamar “La PLata” en referencia a esa vía que atravesa as terras charras conectando esta nosa esquina atlántica coas culturas do sul da península e como non podía ser doutra maneira participar o ben querido Fran Lucas tanxendo o bendir.
Pepa Calvo Núñez. Puebla de Sanabria. Interpretando un charro Alistano.
Dicen que la harán, la harán
La fuente para beber
Ole y ole dicen que la harán la harán
Ole y ole y no la acaban de hacer
Al pié de un árbol sin fruta
Me puse a considerar
Ole y ole que pocos amigos tiene
Ole y ole el que no tiene que dar
Por debajo del aro de mi pandero
Como veo lo malo veo lo bueno
Acuérdate madama cuando te regalé
La cinta para el pelo, la hebilla para el pié
Ole, olé madama… de tí me enamoré
Por esta calle a lo largo
A lo largo a lo tendido
Ole y ole si mi amante es un borracho
Ole y ole la culpa la tiene el vino
Si canto me llaman loco
Y si no canto cobarde
Ole y ole si bebo vino borracho
Ole y ole si no bebo miserable
Por debajo del aro de mi pandero
Como veo lo malo veo lo bueno
Acuérdate madama cuando te regalé
La cinta para el pelo, la hebilla para el pié
Ole, olé madama… de tí me enamoré
A los caños de una fuente
Tengo mi caballo atado
Ole y ole que venga un majo valiente
Ole y ole que se atreva a desatarlo
Estrella de fuego fuiste
Y en mi corazón entraste
Ole y ole dejaste el fuego encendido
Ole y ole y despues te retiraste
Por debajo del aro de mi pandero
Como veo lo malo veo lo bueno
Acuérdate madama cuando te regalé
La cinta para el pelo, la hebilla para el pié
Ole, olé madama… de tí me enamoré
La despedida canto
no me han oído
Con todos mis honores
yo me despido
Ai! Que dolor,
señor militar
Con el fusil al hombro,
el paso regular
(…)
Acuérdate madama cuando te regalé
La cinta para el pelo, la hebilla para el pié
Ole, olé madama… de tí me enamoré
7. MANOLO
E chegou a modernidade, as saias perderon roda, as romarías tiñan `orquestilla´ e os ritmos agarrados comezaron a ser o new style imperante. `O arrradio´, principal transmisor das novas músicas de moda. E claro, nas festas de pandeireta había que cantar o demandado. Axiña foron quen de adaptar ás pandeiretas e os seus tons aos novos estilos para ofrecer, do mellor xeito posible, o requerido pola mocidade. Apareceron rumbas, fox trot, polcas etc… e, neste caso de `Manolo´, as mazurcas. É curiosa a simbiose entre o adquirido como empréstimo melódico e lírico nunha lingua allea coa cultura popular herdada. Retrousos casteláns intercalados con cantigas antigas perfeitamente combinadas. En Paredes (Ponteareas), a este novo ritmo bailable, deron en chamarlle `Dous Pasos´ facendo referencia aos dous tipos de movemento desta danza. Neste caso nós quixemos facerlle honra á cultura popular veciña achegando levemente a versión orixinal a algunha desas `seguidillas´ tan populares na península. Sen dúbida para nós, un tema de irmandade, retranqueiro e adevertido, que iso sempre fai moito ben.
Colabora Xan Pérez, un dos compoñentes do grupo, pero desta vez como voz solita.
Adoracción Toucedo e Clementina Álvarez. Veciñas da parroquia de Paredes, Ponteareas, interpretando o 'Dous Pasos'.
Manuel fixo unha fonte
Botoulle o bico de ouro
As mozas non beben nela
Manuel mátase todo
Oye! Manolo! no llores tanto
Porque se te oye en el camposanto
Nel camposanto, nel cementerio
Oye! Manolo! por tí, me muero
Manuel fixo unha fonte
Botoulle o bico de prata
As mozas non beben nela
Manuel todo se mata
Oye! Manolo! no llores tanto
Porque se te oye en el camposanto
Nel camposanto, nel cementerio
Oye! Manolo! por tí, me muero
Manuel fixo unha fonte
Botoulle o bico de vidro
As mozas non beben nela
Manuel mátase vivo
Oye! Manolo! no llores tanto
Porque se te oye en el camposanto
Nel camposanto, nel cementerio
Oye! Manolo! por tí, me muero
Manuel fixo unha fonte
Botoulle o bico de ferro
As mozas non beben nela
Manuel mátase enteiro
Oye! Manolo! no llores tanto
Porque se te oye en el camposanto
Nel camposanto, nel cementerio
Oye! Manolo! por tí, me muero
8. AUGA
Cada unha das persoas que me abriron a porta nestes xa 30 anos de recuperación, merecen todo o meu agradecemento, respeto e sincero cariño. Mais teño de admitir que sempre hai aquel lugar e aquelas persoas coas que un regresa incesantemente. Se algún merece a miña mención especial, esa é a casa de Aida e Rosa Garrido Casqueiro. Dúas irmás de Moscoso (Pazos de Borbén) coas que, durante máis de 15 anos, pasei incontables horas de convivencia e aprendizaxe. O que de primeiras foi unha visita co gaio de gravar cantares e bailes dalgún tempo, foi dar en xantares de copiosos cocidos de `escornante, fozante e volante´, semanais xuntanzas nocturnas nas que o viño e o licor café eran a excusa perfecta para non manexar e ficar unha noite de okupa. Unha casa que acolleu a decenas dos meus amigos, convertíndoos en familia e para os que as portas sempre estiveron abertas.
`Daquí do alto do Cacho
Hei de dar un asubío
Aínda son quen era onte
Aínda non perdín o brío.´
Aida e Rosa, Rosa e Aida foron as miñas musas. Ben podería dicir que viven dentro de min, cando canto, cando estou en celebracións de entre amigos. Reparar en tantos anos de andaina é ter sempre presente á parroquia de Moscoso. Ás veces teño tan vívidas todas as historias que me contaron que mesmo semella que fosen miñas propias, e se cadra, sono.
Este tema é unha amalgama de varios cantares delas, dende a xota, orixinaria de San Vicente de Trasmañó (de onde era nado o home de Rosa), ata anaquiños doutras xotas propias deste lugar ou mesmo da aldea veciña de Calvos (Fornelos de Montes), onde Aida, ben máis vella que Rosa, adoitaba ir ao serán. Pero tamén é unha solución perfecta deses sentimentos sementados no máis profundo de min. Sentimentos afastados de saudades, porque cada segundo desta impagable compaña está viva coma se tivese acontecido mesmo nesta pasada noite.
E neste `Auga´, conto coa grandísima sorte de poder ter a inestimable colaboración do gaiteiro Pepe Vaamondeco que xa levo percorrido máis de dez anos de música. Un orgullo especial é a participación de Natalie Haas e Alasdair Fraser como intérpretes de luxo e arranxistas, en parte deste tema. Eles foron os responsables da miña asistencia como instructor de música e danza tradicionais galegas nos seus mundialmente recoñecidos `Fiddle Camp´.
Convidados de excepción en representación de tantas e tantas experiencias artísticas dentro da miña vida no eido da música tradicional e Folk. Media vida que ten sido moitas cousas, mais prometo nunca ter sido aburrida.
A pola outra media!!!
Aida e Rosa Garrido Casqueiro, irmás veciñas da parroquia de Moscoso (Pazos de Borbén)
Tate aquí que vou de presa que vou abrir unha poza
Que a teño encharcada no corazón dunha moza
Fun ó río beber água
Na casca da `balansía´
Nin bebín nin troien água
Nin falei a quen quería
Fun ó río beber água
Na casca dunha laranxa
Fun por ve-los meus amores
O meu corazón non cansa
Aghora xa foi, na deixaras ir
A túa cabeza dache que sentir
Dache que sentir
Dache que pensar
Aghora de feita non vale chorar
Fun ó río beber ághua
Na casca da flor da froita
Fun por ve-los meus amores
Que a sede non era moita
Fun ó río beber ághua
Na casca dunha xudía
Fun por ve-los meus amores
fun de noite e vin con día
Aghora xa foi, na deixaras ir
A túa cabeza dache que sentir
Dache que sentir
Dache que pensar
Aghora de feita non vale chorar
Polo mar abaixo vai unha bubela
Ela fala a i-outro e outro fala a i-ela.
9. NIN MAL NIN BEN
Sendo ben meniño, meu pai, `Pepín´ (José Antonio Feijoó), levoume ver un concerto de `Milladoiro´ a Ferreira de Pantón. Coido sobran palabras para relatar aquela experiencia e lembro ter sentido un fondo pensamento:
-algún día estarei aí-
Hoxe estreo meu primeiro traballo contando coa colaboración dun dos moi poucos ídolos que sempre tiven. O mestre D. Rodrigo Romaní. Un soño feito realidade a través desta versión dun agarrado aprendido das máis que currantas, amigas e bravas mulleres da parroquia de Toutón (Mondariz), ás que quero pola vida.
O tema? Mellor escoitalo… `Nin mal, nin ben´.
hehe…
urora da Patrona, apelidada Barros Martinez, veciña da parroquia de Toutón, Mondariz.
Xastre tráioche un recado
A máis non é de costura
Que che quero preguntar-e
Se o mal de amores ten cura
O mal de amores ten cura
Mal de amores cura ten-e
Eu xa tiven mal de amores
E non mos curou ninguen-e
Amores xa tiven eu-e
Que me decían chorando
Que nunca me olvidarían
E me estaban olvidando
E me estaban olvidando
Cos ollos a baghullar-e
E nas baghullas dicían
O pagho que habían dar-e
Amores que se ghababan
Que me habían de deixar-e
Daquela deixeinos eu-e
Correron a se alabar-e
Correron a se alabar-e
A se alabar foron dreitos
Como xa foi noutro tempo
Quedóucheme todo feito
A despedida foi pronta
O loito xa foi por diante
Como xa foi noutro tempo
Adeus pedra de almirante
Adeus pedra de almirante
Que de brilante se cubre
Non hai mal que non acabe
nin hai ben que sempre dure
10. ANCARES
Unha das cousas máis románticas que teño observado da nosa xente é o feito de vivir sempre entre cantares, músicas e asubíos. A calqueira hora do día, dende o parladoiro dunha casa de labranza, ouvíanse incesantes cantares. Xente que estaba na labrada, pastoreando, andando os camiños… Tentei por veces imaxinar como podería sonar esa amalgama de diferentes cantares provintes de lugares tan dispares nunha terra amplificadora de cada son natural debida a ausencia de contaminación acústica artificial. Din, daquela, nesta introdución que me sobrecolle por dúas grandes razóns: a fermosura deses cantares das segas das montañas orientais, barreira natural entre a nosa terra e o resto da península, e pola maxistral interpretación de dúas persoas que amo con loucura. A Miña grandisima e xenerosa amiga Alba Faro, e o meu pequeno Xan Pérez.
Agardo, cando escoitedes esta introdución, sintades o que de verdade eu, de corazón, non podo evitar sentir.
E rematamos con festa, festa de baile, de relación, exaltación e excitación mediante dúas moliñeiras ancaresas. A primeira propia dos cantares con pandeira, seguida doutra recuperada ao inconmensurable gaiteiro `O Poso´.
Se rematades brincando, xa ben pagou a pena este disco.
Polavila en Vilarello da Igrexa. Parroquia do Concello Lugués de Cervantes, na serra dos Ancares.
Segador que sega e sega
Debajo de la neblina
Se non te corta a gadaña
Saca la piedra y afila
Hen dir as segas hen dir
Hen de leva-la morena
Anque non corte unha palla
Á noite durmo con ela
Os vellos non valen pre certos traballos
Os vellos non valen pre certos traballos
O demo chos tenta en meterse en fregados
O demo chos tenta en meterese en fregados
Ó cabo leirín ó cabo
O cabo leira de trigo
Se o noso amo é honrado
Ha pagarnos un cuartillo
Se non se meteran mellor lles sería
Se non se meteran mellor lles sería
Un plato de papas e quenta-la barriga
Un platín de papas, quenta-la barriga
Do outro lado do río
Oín cantar i escoitei
Cantaban os meus ammores
Amores que olvidei
O ghaiteiro da Leighúa
Foi tocar a Villanova
Como non tocaba ben
Botáronlla gaita fóra
Aquela que anda no baile
Non hai quen lle diga nada
Eu lle digo que lle digan
Morena viva quen baila
Esta pandeira que toco
é de pelica de corzo
Tócana en Pelliceira
Resona en Arandoxo
Vou a da-la despedida
no se la quisiera dar
Que se van mis camaradas
Non me quieren aguardar
Vou a da-la despedida
A todos en general-e
Que meu corazón non quere
Con ninguno quedar mal-e